Pozyskanie terenu pod 10-hektarowy park to najdroższa część projektu. Sytuacja Odolan jest jednak odmienna niż innych części Warszawy. Ponad 200 hektarów terenu nadal nie jest zagospodarowane i w większości pozostaje w użytkowaniu wieczystym PKP. Niestety, jak pokazało doświadczenie, rozmowy z PKP są bardzo trudne. W związku z tym rozpoczęliśmy analizę stanu prawnego gruntów PKP na Odolanach. Efekty są zaskakujące. Poniżej tylko fragment informacji, do których dotarliśmy.
Naszą uwagę przykuły artykuły z prasy dotyczące problemów PKP z prawami do nieruchomości. Wynikało z nich, że PKP może utracić na rzecz gmin i miast część posiadanych terenów. Poniżej przykładowe artykuły.
https://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/1032470,pkp-nieruchomosci-grunty-pod-tory.html
Sprawę potwierdzają uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zgodnie z uchwałą z 27 lutego 2017r. (I OPS 2/16) i z 26 lutego 2018r. (I OPS 5/17), część gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste PKP S.A. w rzeczywistości stanowi własność gmin, w tym miast. W świetle stanowiska NSA użytkowanie wieczyste PKP zostało ustanowione bez podstawy prawnej. Chodzi tutaj o niektóre grunty pozostające we władaniu PKP w dniu 5 grudnia 1990r., do których PKP nie miało jednak w tej dacie należycie udokumentowanego prawa.
PKP mogło nabywać użytkowanie wieczyste na różnych podstawach prawnych. Przykładowo art. 200 ustawy o gospodarce nieruchomościami dotyczy gruntów państwowych, do których wcześniej PKP przyznano prawo zarządu. Art. 37a) ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” - dotyczy gruntów prywatnych lub gruntów z nieustalonym stanem własnościowym pozostających we władaniu PKP.
Wśród tych podstaw jest jednak jeden przepis, do którego odnoszą się uchwały NSA. Chodzi o art. 34 ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”. Zgodnie z tym przepisem „Grunty będące własnością Skarbu Państwa, znajdujące się w dniu 5 grudnia 1990 r. w posiadaniu PKP, co do których PKP nie legitymowało się dokumentami o przekazaniu mu tych gruntów w formie prawem przewidzianej i nie legitymuje się nimi do dnia wykreślenia z rejestru przedsiębiorstw państwowych, stają się z dniem wejścia w życie ustawy, z mocy prawa, przedmiotem użytkowania wieczystego PKP.”
Na tej podstawie prawnej wydano szereg decyzji, na podstawie których PKP nabyły użytkowanie wieczyste, w tym co najmniej dwie decyzje dotyczące ok. 28 hektarów gruntów na Odolanach. Dwie decyzje dotyczące Odolan, to decyzja Wojewody Mazowieckiego nr 105/2004r z dnia 27 lutego 2004r. oraz decyzja Wojewody Mazowieckiego nr 1652/2014 z 16 września 2014r. (Jesteśmy w posiadaniu obu ww. decyzji, które uzyskaliśmy w trybie dostępu do informacji publicznej).
PKP nabyło użytkowanie wieczyste pomimo tego, że wszystkie grunty znajdujące się w granicach Miasta st. Warszawy (z określonymi wyjątkami), stanowiące własność państwową, stały się z dniem 5 maja 1990r. własnością Miasta zgodnie z art. 5 ustawy z 10 maja 1999r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych.
Z uchwał NSA wynika, że skoro grunty stały się w maju 1990r. własnością Miasta st. Warszawy, to później nie mogło zostać ustanowione na nich użytkowanie wieczyste na rzecz PKP, gdyż takie prawo, zgodnie z art. 34 ustawy, mogło być ustanowione tylko na gruntach Skarbu Państwa. W konsekwencji grunty, które PKP "nabywało" na podstawie art. 34 ustawy o o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” w rzeczywistości są własnością Miasta.
Należy dodać, że próba uratowania dla PKP sytuacji, jaką było wprowadzenie przepisu naprawczego, tj. art. 34 a) do ww. ustawy, nie zmieniła sytuacji, gdyż - jak orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 kwietnia 2005r. - przepis ten nie ogranicza zakresu komunalizacji gruntów dokonanej z mocy prawa w 1990r.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
W celu odzyskania gruntów Miasto powinno niezwłocznie podjąć działania prawne, np. złożyć wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji uwłaszczeniowych. Do tego będziemy namawiać władze miejskie.
Ważne w sprawie jest to, że użytkowanie wieczyste tych gruntów w ogóle nie powstało, tak więc wszystko wskazuje na to, że nie było możliwe zasiedzenie prawa użytkowania wieczystego przez PKP.
Druga ważna sprawa – posiadanie nieruchomości w taki sposób, w jaki posiada ją użytkownik wieczysty, nie upoważnia do zasiedzenia własności (np. wyrok SN z 28 marca 2014r. III CZP 8/14). Dodatkowo przed 1990r. nie było możliwe zasiedzenie nieruchomości państwowych. Tak więc PKP niezwykle trudno będzie się bronić powołując się na zasiedzenie gruntów. Oczywiście nie można wykluczyć takiego zarzutu i dlatego powinno to być wzięte pod uwagę.
Na terenach objętych ww. decyzjami obecnie dynamicznie rozwijają działalność trzy betoniarnie. Dwie przy ul. Grodziskiej i jedna przy ul. Gniewkowskiej. Ubocznym skutkiem odzyskania terenów przez Miasto byłoby rozwiązanie problemów związanych z negatywnym wpływem tych zakładów na osiedla mieszkaniowe.
A wracając do Centralnego Parku Odolan - 28 hektarów to niemal trzykrotnie więcej niż potrzeba pod park. Nawet jeżeli te tereny nie są zlokalizowane w centralnej części Odolan – zawsze istnieje możliwość wymiany z PKP 🙂